муз. и сл. народные

Батыр Къарча Къарачайны башы эди,
Юйю аны къара сослан таш эди,
Халкъы бла уллу Басханда жашай эди,
Будай, арпа, тары сюрюп ашай эди.

Къыйынлыкъда халкъын жаудан сакълай эди,
Юсюн тешип, бир кечени жатмай эди.
Ханла, бийле чабыуулда от салсала,
Сабанладан халкъы хайыр тапмай эди.       

Илипинле ишлеген эди элледе, 
Таш артып, сабан сюрдю жер-жерледе,
Къара къойну тау сыртлагъа жайгъан эди,
Кийик эчкини, кютю этип, саугъан эди.
      
Аскер жыйып, Къайтукълары келген элле,
Тау халкъ тауда жашагъанын билген элле. 
Тебредиле суула,  жерле  бёлюнюп,
Къайтукъ аскер анда-мында кёрюнюп.
       
Бир кюн Къарча сабанлагъа атланса, 
Илипинини сууу кёзюне аз кёрюнюп, 
«Не болду?»- деп, сора алгъа къараса,- 
Тура эди ортасында бёлюнюп.
       
Къайгъы этип къараса уа, не кёрсюн,-
 Къайтукъланы Сары Асланбекни аскери
Тёбен Тардан жетип келед, юрюлюп, 
Къарчаны элин  эки  бёлюп, ийирип.
        
Ол заманда Къарча алай айтханды: 
Мен ёллюкме сизни бла кюрешип, 
Мен бералмам, жаным саулай,
 Басханда элими сизге, туура юлешип.

Къайтукъ улу Къарчаны айтхан сёзлерин
Не азчыкъ да къабыл кёрмеди.
Батыр Къарча, алай болса да, алагъа,
Не адамын, не да малын бермеди.
       
Къайтукъ  улу алай айтды шапасына: 
«Къарча унамады айтханымы этерге.
Бар, нёгерле ал да, майна Къарчагъа.
 Ёгюзлеринден берсин бизге кесерге».
      
Алай айтып, шапасын ол жибергенди. 
Шапа, келип, Къарчагъа хапар бергенди. 
Къарча аны сыртына къарт итни байлады,
Бийге тийишлиге итни сайлады.  

Жюйюсхан сакълай эди ийген шапасын,
Ёгюзле келтирликди, къоркъутуп не ёлтюрюп, деп.
Бир заманда келди жюйюсханны шапасы,
 Бир уллу сер, къарт итни сыртына кётюрюп.
     
«Къарча санга алай айтханды, жюйюсхан: 
«Алырса атангы жаны ючюн ёгюзле,
Жюйюсханланы ашаулары тауукъду,
Къарт итни ашасын, андан эссе зауукъду».

Халкъ жыйылды, батыр Къарча сёлешди:
«Келигиз, биз къанлы журтланы атайыкъ,
Боташ тапхан Къарт журтубузгъа барайыкъ,
Мындан кетип, анда тынчлыкъ табайыкъ».

Боташ айтды: »Мен элтейим нарт жолну»,-
Ол жол таба узатхан эд онг къолну.
Халкъ тебреди. Жолну алып, тизилип,
Туугъан элден айырылып, юзюлюп.

Къарча кетди, жашагъан элин кёчюрюп,
Ожакъла къалдыла, тютюн чыкъмай, ёчюлюп.
Сабийле бла бийик таулагъа ёрлейбиз,
Барыр жерибизни кёз туурада кёрмейбиз.

Артыкълыкъны аскерлерин сойгъанбыз,
Малларыбызны къан орнуна къойгъанбыз.
Кёпюрню, юйню тутуп ичине ойгъанбыз,
Жашау излей, жаныбыздан тойгъанбыз.

Къыйын болады бу тауладан ауаргъа.
Ийнек алмадыкъ жолубузда сауаргъа.
Батыр Боташ, марал тутуп, сауады.
Къанлы  бийледен а къыйынлыкъла жауады.

Къарча бла Боташ таудан ауадыла,
Сагъышлыды ма быланы кюйлери.
Кёремисиз, тютюн чыкъмай турадыла
Къарчаны алгъа жашагъан юйлери.

Энди Къарча Къарачайда жашайды,
Къайтукъ бий да  эки жанын ашайды.
Къолай берсин Къарча тутхан къылычха,
Бий зорлукъгъа къажау тургъан таулугъа.